Sırbistan-Karadağ’ın Bölünmesinde Eurovision’un Yeri Neydi?

Evet, başlığı yanlış okumadınız! 🙂 Burada, olası bir yanlış anlaşılmayı gidermek üzere belirtemiz gerekir ki: Eurovision tabii ki bu ülkenin bölünmesinin yegâne müsebbibi değildir, hatta temel unsurlarında ufak bir yeri vardır. Birazdan sizlere yalnızca olayların fitilinin nasıl ateşlendiğini anlatacağız.

Sırbistan-Karadağ; ülke olarak Eurovision’a üç kez katılım başvurusunda bulunmuş, bunların birinde çekilmiş ve çekilmesine rağmen oy kullanmıştır. Diğer iki katılımda oldukça iyi bir başarı ivmesi yakalayan ülke, ilk katılımlarında Željko Joksimović’in Lane moje adlı parçasıyla birinciliği kılpayı Ukrayna’ya kaptırmıştı.

Hikâyenin anlaşılabilmesi için öncelikle Sırbistan-Karadağ’ın Eurovision şarkısını nasıl seçtiğini ve nasıl bir süreç izlediğini açıklamakta fayda var.

Sırbistan-Karadağ; bir tanesi Sırbistan, diğeri Karadağ’da olmak üzere iki adet ulusal kanala sahipti. Bu iki kanal da AYB’nin (Avrupa Yayın Birliği) resmî üyesiydi (RTS ve RTCG). Buna muadil bir örnek olarak Belçika’yı verebiliriz. Ancak Belçika’daki iki senede bir görev devralma sisteminden ziyade Sırbistan-Karadağ’da ortak karar alma mekanizması vardı ki bu sistemin ülkenin sonunu getireceği kimse tarafından tahmin edilmiyordu.

Sistem tam olarak şu şekilde ilerliyordu: Her kanal kendi içinde bir ulusal final yapıyor, bu ulusal finallerin en iyi şarkıları toplanıyor ve bu şarkıların toplamından son bir ulusal final daha gerçekleştiriliyor. Bu ulusal finaller bütününün Sırbistan ayağına “Beovizija” (ki hâlen Sırbistan ulusal finallerinin ismi bu şekilde anılmaktadır), Karadağ ayağına ise “Montevizija” deniyordu. Bu etaplar tamamlandıktan sonra en son etap olan “Evropesma / Evropjesma” gerçekleştiriliyordu. İki isimli olmasının sebebi, coğrafyadan kaynaklı dilde ağız farklılığının olmasıdır (ilki Kuzey Sırbistan, ikincisi Karadağ ağzı).

2004 yılında ülkeyi Sırp bir sanatçının temsil etmesinin ve birinciliğin kıyısından dönmesinin verdiği hırsla Karadağ, 2005 yılında Eurovision’a mutlaka kendi kanalının düzenlediği etapta seçilen şarkılardan birini yollamak istiyordu. Başardılar da. Peki ama nasıl?

Ülkesini temsil etmek için aday olan, bestesi ve aranjmanı Željko Joksimović’e ait olan Jutro adlı parçasıyla yarışmaya Sırbistan tarafından katılan ve aynı zamanda Željko Joksimović’in eski arka vokali olan Jelena Tomašević’in kazanmasını ve yeniden Sırbistan tarafından bir yarışmacının ülkeyi temsil etmesini istemeyen Karadağlı jürilerin tamamı, her şeye rağmen ikinci olan Jelena Tomašević’e sıfır puan vermişlerdi. Halk oylamasına rağmen bunun yaşanıyor olmasının sebebi ise jüri oylarının ağırlığının daha fazla olmasından kaynaklanmaktaydı. Keza bu ölçüsüzlüğün sonuçları 2006’da çok daha ağır olacaktı.

Gerginlik daha 2005 yılından baş göstermeye başlamıştı, ancak olayın kopma noktasına geldiği an 2006 yılında oldu.

Bu sefer her iki tarafın seçtiği on ikişer şarkı, günde iki veya üç olmak üzere RTS ve RTCG tarafından aynı anda halka tanıtılmaya başlandı ve ardından Evropesma / Evropjesma vakti geldi. Sırbistan jürileri geçen seneye gönderme yapmak amacıyla “Bizim oylarımızın kaynağı halk oylaması olacaktır, bunun paralelinde hareket edeceğiz.” şeklinde açıklamalar yapıyorlar ve atmosferi daha da gergin bir hâle getiriyorlardı. Belgrad’da bulunan Sava Centar’da gerçekleştirilen finalin jüri oylamasına Sırp halkının tepkisinin ne kadar sert olduğu çok açıktır.

Ardından bir önceki sene yaşanan skandal tekrarlandı: Halk oylamasında 11.928 puan alarak birinci olan Flamingosi i Luis, Karadağ jürisinden sıfır puan aldı, halkta 3.475 puan alarak üçüncü olan Karadağlı ekip “No nejm” ise jüri oyları sayesinde birinci olup ülkesini ikinci defa temsil etmeye hak kazandı. Ancak tabiî çarşı pazar karışmıştı ve RTS / RTCG ortak kararla yarışmadan çekilme kararı aldı, ülke buna rağmen 2006 Eurovision Şarkı Yarışması’nda oy kullandı, Eurovision Şarkı Yarışması ise Karadağ’ın bağımsızlık referandumundan bir gece önceki seçim yasağı sırasında yayınlandı.

Sırbistan gazetesi olan Vreme bu olayı “Sırbistan Karadağ’ın dağılışı ‘Flamingosi’yi istiyoruz!’ adlı garip skandalla hatırlarda kalacak.” şeklinde manşetine taşıdı.

Peki siz ne düşünüyorsunuz? Sırp halkı gösterdiği tepkide haklı mıydı, yoksa Karadağlıların temsil arayışı bir bakıma normal miydi? Flamingosi eğer 2006 Eurovision Şarkı Yarışması’na katılabilseydi, yarışmayı kaçıncı sırada tamamlardı? Fikirlerinizi bizimle paylaşmayı unutmayın!